Na stronie www.skarbowcy.pl ukazał się tekst zatytułowany "Strategia naprawy dochodów podatkowych"
W ramach reformy administracji podatkowej i celnej planowane jest utworzenie jednolitej administracji skarbowej w ramach administracji rządowej, zajmującej się gromadzeniem dochodów budżetowych. Zmieniona struktura składałaby się z jednolitych - zarówno na poziomie lokalnym, jak i regionalnym - jednostek administracji skarbowej.
3. Reforma administracji podatkowej i celnej
3.1. Stan faktyczny
Obecnie administracja podatkowa i celna zajmująca się gromadzeniem dochodów budżetowych w ramach administracji rządowej posiada strukturę rozproszoną, skupioną w trzech niezależnie funkcjonujących pionach:
Na szczeblu centralnym (Ministerstwo Finansów) istnieją także organy nadzorujące funkcjonowanie: Służby Celnej w postaci Szefa Służby Celnej oraz kontroli skarbowej w postaci Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej. Organy administracji podatkowej (urzędy i izby skarbowe) nie posiadają natomiast odrębnego organu nadzorującego ich funkcjonowanie, a rolę tę pełni *
Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów.
Każda z wymienionych służb (administracja podatkowa, Służba Celna oraz kontrola skarbowa) opracowuje także odrębne kierunki rozwoju, cele strategiczne oraz mierniki ich realizacji.
Podstawowe zasady funkcjonowania poszczególnych służb uregulowane są w następujących ustawach:
Rozproszenie i powielanie niektórych zadań związanych z procesem poboru należności podatkowych i celnych w ramach poszczególnych służb (np. kontrola prawidłowości realizacji obowiązków podatkowych i celnych) powoduje, iż nie jest możliwe ich realizowanie w sposób spójny i jednolity, a zarazem z optymalnym wykorzystaniem dostępnej kadry oraz zasobów organizacyjnych i finansowych.
Z powodu wskazanych powyżej słabości administracji podatkowej, koszty administracyjne poboru podatków w Polsce kształtują się na zbyt wysokim poziomie (1,6% w roku 2013) w porównaniu z innymi państwami o rozwiniętej gospodarce rynkowej (przykładowo 0,85% w Irlandii oraz 0,67% w Hiszpanii).
3.2. Stan docelowy
W ramach reformy administracji podatkowej i celnej planowane jest utworzenie jednolitej administracji skarbowej w ramach administracji rządowej, zajmującej się gromadzeniem dochodów budżetowych. Zmieniona struktura składałaby się z jednolitych - zarówno na poziomie lokalnym, jak i regionalnym - jednostek administracji skarbowej.
Krajowa Administracja Skarbowa byłaby odpowiedzialna za realizację wszystkich zadań związanych z poborem należności podatkowych i celnych, począwszy od procesu rejestracji podmiotów, poprzez obsługę deklaracji i innych dokumentów podatkowych i celnych, kontrolę prawidłowości realizacji obowiązków podatkowych, rozliczanie wpłat i ich dystrybucję, aż do stosowania środków przymusowego dochodzenia powstałych zaległości.
Podział poszczególnych zadań na poziomie lokalnym dokonywany byłby poprzez specjalizację poszczególnych jednostek i ustalanie właściwości miejscowej odpowiadającej rodzajowi tych zadań, potrzebom klientów administracji, ale także kierując się zasadą gospodarności i celowości.
Jednolite jednostki administracji skarbowej na poziomie regionalnym zapewniałyby odpowiednią organizację pracy, zapewnienie zasobów finansowych oraz majątkowych, a przede wszystkim dobór odpowiednio wyszkolonej kadry, odpowiedniej do ilości i rodzaju realizowanych procesów.
Na poziomie centralnym jednostki regionalne i lokalne Krajowej Administracji Skarbowej podlegałyby Szefowi KAS, występującemu jako jeden z organów tej administracji, ale zarazem realizującemu funkcje nadzorcze i kontrolne w stosunku do podległych struktur.
W pierwszym okresie od momentu utworzenia Krajowa Administracja Skarbowa funkcjonowałaby w oparciu o obecne zasoby majątkowe i infrastrukturę informatyczną jednostek administracji podatkowej, Służby Celnej oraz kontroli skarbowej. Niemniej jednak stopniowo nastąpiłoby dopasowanie tych zasobów i infrastruktury do zmienionej struktury regionalnej i lokalnej tych administracji w oparciu o zadania realizowane przez Krajową Administrację Skarbową.
Głównymi celami projektowanych zmian będzie:
Podstawowe cele, jakie powinny być osiągnięte dzięki powołaniu Krajowej Administracji Skarbowej wynikają zarówno z oczekiwań podatników, jak i wewnętrznych potrzeb resortu finansów. Mogą być one widziane w czterech perspektywach wg. metodyki BSC (Balanced Scorecard):
Perspektywa klienta;
Perspektywa finansowa
Zakłada się, że w wyniku konsolidacji zarówno procesów związanych z poborem należności podatkowych i celnych, jak i procesów pomocniczych (kadrowo-budżetowo-majątkowych), nastąpiłoby zmniejszenie zatrudnienia w Krajowej Administracji Skarbowej o około 10-15% w stosunku do stanu obecnego.
Dalsze korzyści będą wynikały z możliwości bardziej elastycznego zarządzania kadrami oraz zasobami finansowymi i rzeczowymi, a także ukierunkowania aktywności wszystkich struktur Krajowej Administracji Skarbowej na realizację zadań priorytetowych, służących interesom jej interesariuszy, tj. Ministra Finansów, przedsiębiorców oraz innych podatników.
Konsolidacja procesów kontroli podatkowej, celnej i skarbowej, podobnie jak egzekucji administracyjnej w ramach jednej organizacji będą skutkowały natomiast zwiększeniem skuteczności i efektywności w zwalczaniu oszustw podatkowych i odzyskiwaniu zaległości podatkowych i celnych, głównie poprzez lepsze wykorzystanie dostępnych danych o podatniku i jego majątku i szybsze reagowanie na ryzyko działania na szkodę Skarbu Państwa.
3.5. Odniesienie do innych krajów
Państwa członkowskich UE, OECD, z uwagi na swoją autonomię, w różny sposób zorganizowały funkcjonowanie swoich administracji skarbowych. W wielu krajach, administracja podatkowa połączona jest z administracją celną.
Rozwiązania podobne do proponowanego modelu Krajowej Administracji Skarbowej w zakresie połączonego poboru danin podatkowych i celnych funkcjonują w następujących krajach: Austrii, Belgii, Danii, Estonii, Hiszpanii, Holandii, Irlandii, Izraelu, Łotwie, Meksyku, Portugalii, Rumunii, Słowacji, Słowenii, Węgrzech, Wielkiej Brytanii. Praktyka ta jest też dość powszechna w państwach Ameryki Południowej i Afryki[SUP][SUP][1][/SUP][/SUP].
Przyczyn takiego zabiegu można upatrywać m.in. w chęci uzyskania większych korzyści skali (np. zasobów ludzkich, funkcji IT).
3.6. Rekomendacje zewnętrzne
Zagadnienie integracji administracji celnej i podatkowej jest przedmiotem zainteresowania wielu światowych organizacji, m.in. Banku Światowego, Międzynarodowego Funduszu Monetarnego czy OECD.
Badania Banku Światowego w odniesieniu do zjawiska integracji administracji celnej i podatkowej w poszczególnych państwach wykazały, że w kilku przypadkach brak współpracy między administracją celną a podatkową doprowadził do zmniejszonej efektywności w pobieraniu przychodów. Chęć zwiększenia wydajności i skuteczności administracji celnej i podatkowej stała się podstawowym celem takich „fuzji" już na początku 1980 roku[SUP][SUP][2][/SUP][/SUP].
W styczniu 2015 r. w swoim raporcie „Administracja Podatkowa - Wyzwania Modernizacyjne i Priorytety Strategiczne", poświęconym sytuacji administracji podatkowej w Polsce, Międzynarodowy Fundusz Walutowy, Departament ds. Podatkowych, wskazywał natomiast na strukturalną słabość tej administracji i konieczność głębszej reformy instytucjonalnej, w tym utworzenia własnych specjalistycznych jednostek dochodzeniowych, których kadra jest przeszkolona, wyposażona i uprawniona do podjęcia postępowania w przypadku poważnych przypadków nadużyć i unikania podatków (np. oszustwa typu "karuzelowego").
3.7. Zmiany legislacyjne
Wdrożenie Krajowej Administracji Skarbowej nastąpiłoby w drodze ustawowej poprzez przygotowanie nowego aktu prawnego. Jego wejście w życie planowane jest na 1 stycznia 2017 r. W tym samym czasie nastąpiłoby dostosowanie istniejących aktów prawnych (w szczególności tych wymienionych w pkt 3.1) do nowych regulacji.
Wraz ze zmianami o charakterze organizacyjnym, wprowadzone byłyby równolegle nowe regulacje ustawowe modyfikujące i usprawniające procesy realizowane przez organy KAS (w szczególności w zakresie kontroli prawidłowości realizacji obowiązków podatkowych i celnych oraz procesu dochodzenia powstałych z tego tytułu należności).
Dążenie do świadczenia coraz efektywniejszych usług wychodzi naprzeciw oczekiwaniom interesariuszy resortu finansów (obywateli/przedsiębiorców/instytucji publicznych), wpisuje się również w strategiczne kierunki rozwoju nakreślone dla polskiej i europejskiej administracji. Rozwój i doskonalenie świadczonych usług jest wspierane przez zmiany, które zostały zapoczątkowane w samym resorcie finansów - w szczególności w zakresie zaprojektowania i budowy zintegrowanego systemu informacyjnego resortu finansów oraz w zakresie opisania, ujednolicenia i optymalizacji procesów biznesowych.
Dalsze zwiększanie puli usług publicznych dostępnych drogą elektroniczną dla społeczeństwa oraz zapewnienie niezbędnej infrastruktury dla efektywnego świadczenia tych usług, ze względu na wielkość przedsięwzięć i zapewnienie odpowiednich środków finansowych na ich realizację, będzie możliwe dzięki uzyskaniu środków finansowych w nowej perspektywie finansowej 2014-2020 w ramach Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa. W nowej perspektywie finansowej UE w ramach POPC Ministerstwo Finansów planuje uruchomić projekty infrastrukturalne i biznesowe stanowiące spójną i logiczną kontynuację dotychczas realizowanych projektów POIG. Zakładany rezultat tych projektów oraz uzyskaną cyfrową synergią działań projektowych pozostałych resortów i instytucji umożliwią stworzenie spójnego i zintegrowanego Systemu Informacyjnego Państwa.
4.1 Projekty o charakterze biznesowym
W ramach Ministerstwa Finansów planowane są do realizacji następujące projekty o charakterze
biznesowym dostarczające e-usługi publiczne:
1) Rozwój katalogu usług cyfrowych dla klientów Administracji Podatkowej i Kontroli Skarbowej w zakresie centralizacji obsługi podatków CIT i VAT oraz obsługi Jednolitego Pliku Kontrolnego (CVP)
Celem głównym projektu jest ułatwienie wypełniania obowiązków podatkowych w zakresie podatków CIT i VAT, zmniejszenie uciążliwości kontroli podatkowych oraz zwiększenie efektywności systemu poboru podatków.
Przedmiotem projektu CVP jest rozwój istniejących i rozszerzenie katalogu e-usług świadczonych przez:
- -administrację podatkową w zakresie centralizacji obsługi podatku CIT (podatek dochodowy od osób prawnych) i podatku VAT (podatek od towarów i usług),
- kontrolę skarbową i administrację podatkową w zakresie procedur związanych z wykorzystaniem JPK (Jednolitego Pliku Kontrolnego).
Projekt ma się przyczynić do ujednolicenia sposobów obsługi obywateli i firm, uporządkowanie i poszerzenie dostępność danych z rejestrów państwowych, odciążyć podmioty i obsługujących ich urzędników od części żmudnych i powtarzalnych czynności.
Główne e-Usługi tworzone lub rozwijane w ramach projektu:
- zintegrowana obsługa VAT,
- zintegrowana obsługa CIT,
- elektroniczne czynności kontrolne z użyciem JPK,
- zintegrowana obsługa klienta (ZOK).
- efektywniejsza administracja podatkowa,
- transparentny i dostępny 7/24 urząd,
- poprawa konkurencyjności podmiotów gospodarczych,
- większa swoboda prowadzenia działalności gospodarczej.
2) Platforma Usług Elektronicznych Służby Celnej (TUESC)
Celem projektu usprawnienie realizowanych przez klientów Służby Celnej procesów (m. in. odprawy granicznej, eksportu, importu oraz obrotu wyrobami akcyzowymi) i poszerzenie zakresu spraw, które będą oni mogli załatwić w drodze elektronicznej.
PUESC ma usprawnić realizowane przez klientów Służby Celnej (SC) procesy związane z obrotem towarowym i odprawą graniczną. Pozwoli on poszerzyć zakres spraw, które klienci SC będą mogli załatwić w drodze elektronicznej. W ramach projektu zostaną zbudowane, uruchomione i wdrożone nowe e-usługi lub zmodyfikowane i rozwinięte funkcjonalnie te już istniejące. Główne działania projektu PUESC będą koncentrowały się na zaprojektowaniu, budowie i wdrożeniu 11 e-usług .
Główne e-Usługi tworzone lub rozwijane w ramach projektu:
- Cyfrowa Granica - sprawna obsługa klienta na przejściach granicznych z wykorzystaniem mechanizmów automatycznych i elektronicznej wymiany danych,
- pojedyncze okno w obrocie towarowym z zagranicą - usługa polegająca na zapewnieniu mechanizmów wymiany i reużywalności danych pomiędzy SC a Partnerami oraz klientami wraz z koordynacją wspólnych kontroli w celu przyspieszenia obsługi klienta,
- sprawna e-odprawa zgodnie z UKC - usługa umożliwiająca klientowi realizację odprawy celnej zgodnie z nowymi zasadami wynikającymi z przepisów rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 952/2013 z dnia 9 października 2013 r.- UKC.
- e-banderole - usługa polegająca na elektronicznej obsłudze klienta w zakresie procesów nabywania i rozliczania znaków akcyzy.
Główne korzyści:
- usprawnienie i skrócenie procesu odprawy granicznej dzięki m.in. elektronicznej awizacji przybycia, samoobsłudze i automatyzacji,
- wdrożenie rozwiązań optymalizujących elektroniczne przetwarzanie dokumentów i płatności dotyczących obrotu gospodarczego w celu zmniejszenia obciążeń i ograniczeń administracyjnych,
- automatyzacja wymiany danych między klientami i partnerami a Służbą Celną w ramach procesów obsługi klienta, w szczególności procesach odprawy granicznej,
- optymalizacja kosztów, wzrost efektywności działania Służby Celnej dzięki dostępowi do danych elektronicznych,
- podniesienie poziomu dojrzałości świadczonych i dostarczanie nowych e-usług.
4.2 Projekt o charakterze infrastrukturalnym
W Ministerstwie Finansów planowany jest również do realizacji projekt infrastrukturalny dostarczający niezbędne środowisko technologiczne umożliwiające wdrożenie i świadczenie e-usług resortu finansów, które zostaną dostarczone m.in. w ramach ww. projektów o charakterze biznesowym.
Chmura Obliczeniowa Resortu Finansów (HARF)
Celem głównym i istotą projektu HARF jest zapewnienie usług infrastrukturalnych w modelu prywatnej chmury obliczeniowej w zakresie infrastruktury, jako usługi (laaS - Infrastructure as a Service); platformy, jako usługi (PaaS - Platform as a Service) oraz oprogramowania, jako usługi (SaaS
- Software as a Service) dla e-usług resortu finansów, w szczególności w ramach nowych projektów planowanych do realizacji w latach 2014-2020 (CVP, PUESC) oraz sprawnego i wygodnego dostępu do zasobów infrastruktury teleinformatycznej, informacji a także aplikacji niezbędnych do realizacji procesów wewnętrznych, w tym czynności administracyjnych i prac biurowych pracowników resortu finansów. Ponadto zapewnienie usługi kolokacji w CPD MF dla działania pilotażowego Państwowej Chmury Obliczeniowej (PCO).
HARF ma wspierać realizację procesów biznesowych Ministerstwa Finansów z obszarów ceł, podatków i finansów publicznych.
HARF ma również dostarczać usługi infrastrukturalne do budowy bezpiecznych i wydajnych e-usług resortu finansów, zwiększających dostęp do informacji dla obywateli i przedsiębiorców.
Główne produkty projektu:
- rozbudowa systemu transmisji danych resortu finansów, prywatnej chmury obliczeniowej resortu,
- budowa, reorganizacja i centralizacja narzędzi informatycznych, rozbudowy systemu bezpieczeństwa usług,
- rozbudowa resortowej szyny usług.
Główne korzyści:
- efektywne wykorzystanie infrastruktury technicznej poprzez zastosowanie wirtualizacji dającej możliwość dynamicznej relokacji zasobów serwerów i pamięci masowych w zależności od bieżących potrzeb określonych aplikacji,
- większa dostępność infrastruktury dla rosnącego popytu na usługi elektroniczne resortu finansów
i cyfryzacja kolejnych jego usług bez potrzeby dokonywania każdorazowej nowej dedykowanej inwestycji w infrastrukturę,
- redundancja zasobów serwerowych przez zastosowanie klastrowania, co znacząco podniesie ciągłość działania, poziom dostępności i bezpieczeństwa systemów IT,
- szybsze niż obecnie dostarczanie kolejnych e-usług przez uruchamianie kolejnych systemów na istniejącej infrastrukturze chmury,
- stopniowa eliminacja istniejących obecnie rozwiązań silosowych wykonanych w starszych technologiach i przenoszenie ich do nowoczesnej architektury chmury obliczeniowej,
- możliwość rozliczania poszczególnych grup użytkowników za rzeczywiście wykorzystywane zasoby,
- jednorodne zarządzanie infrastrukturą teleinformatyczną,
- oszczędności kosztów zakupu i eksploatacji przez likwidację nadmiarowości infrastruktury indywidualnej dla poszczególnych systemów IT,
- optymalizacja zasobów kadrowych administrujących w sposób ciągły infrastrukturą przez optymalizację zatrudnienia oraz kosztów szkolenia,
- możliwość świadczenia usług dla innych systemów administracji rządowej szczególnie w sytuacjach kryzysowych i wymagających gwałtownego zapotrzebowania na przetwarzanie danych.
4.3 Pozostałe działania
W ramach zainicjowanej reformy administracji skarbowej i celnej - planowane utworzenie Krajowej Administracji Skarbowej (KAS), realizowane są istotne działania po stronie służb informatycznych resortu finansów zogniskowane wokół dwóch zasadniczych obszarów zadań: dostosowanie systemów informatycznych do nowych struktur i procesów KAS oraz powiązany z tym działaniem proces konsolidacji i centralizacji rozwiązań U resortu finansów, funkcjonujących aktualnie w rozproszonej strukturze jednostek resortu finansów w trzech niezależnych pionach funkcjonalnych: administracji podatkowej, służby celnej i kontroli skarbowej.
Ponadto w najbliższym czasie realizowane będą inne inicjatywy, istotne z punktu widzenia naprawy dochodów podatkowych państwa.
Priorytetowym działaniem jest utworzenie systemu umożliwiającego dostarczanie informacji służących podejmowaniu działań kontrolnych przez odpowiednie jednostki Administracji Podatkowej i Kontroli Skarbowej, mających na celu ograniczenia nienależnych zwrotów VAT (w szczególności w zakresie tzw. „karuzel" vatowskich ) oraz nierzetelnego deklarowania podstawy opodatkowania i kwot podatku VAT.
Biorąc pod uwagę krótki termin dostarczenia rozwiązania tj. 1 lipca 2016 r. oraz wyniki przeprowadzonej analizy rekomendowane jest wykorzystanie przygotowywanego do wdrożenia rozwiązania w zakresie zarządzania ryzykiem i wykrywania nadużyć w zakresie nieuzasadnionego zwrotu podatku VAT z wykorzystaniem „Jednolitego Pliku Kontrolnego" (JPK) oraz systemu analizy ryzyka ZISAR.
W związku z powyższym planowana jest rozbudowa systemu analizy ryzyka ZISAR o specjalistyczne moduły „antyfraudowe" z dostosowaniem wbudowanym algorytmów o autorskie rozwiązania resortu finansów. Zakłada się gromadzenie danych z JPK w odrębnym nowoutworzonym repozytorium lub w istniejącej resortowej hurtowni danych.
4.4. Podsumowanie
Resort finansów nie posiada obecnie jednolitego i spójnego systemu informacyjnego. Dotychczas w ramach resortu finansów rozwijane były rozwiązania wyspowe (silosowe), tj. systemy informacyjne zogniskowane wokół głównych domen biznesowych resortu finansów (Administracja Podatkowa, Służba Celna, Budżet Państwa), które nie są wystandaryzowane i w pełni interoperacyjne. Mając na uwadze konieczność dalszego rozwoju portfela usług elektronicznych świadczonych przez resort finansów m.in. w ramach projektów POPC oraz związaną z ww. działaniem koniecznością zwiększenia potencjału operacyjnego i organizacyjnego resortu finansów, niezbędne jest przeprowadzenie działań integracyjnych w ramach istniejących systemów informacyjnych, których finalnym produktem będzie zintegrowany system informacyjny resortu finansów (ZSIRF).
Budowa zintegrowanego systemu informacyjnego resortu finansów przyniesie korzyści obejmujące w szczególności:
- ograniczenie czasu i kosztu interakcji z administracją,
- łatwiejszy dostęp do spójnej informacji,
- większa elastyczność w wyborze sposobu kontaktu z resortem finansów;
- wyższy poziom interoperacyjności,
- wyższa jakość informacji zarządczej,
- większa efektywność wykorzystania posiadanych danych,
- większa efektywność wykorzystania posiadanych zasobów ludzkich i finansowych,
- większa elastyczność organizacyjna i sprawność działania,
- wzrost świadomości społecznej na temat kluczowych obszarów działań resortu finansów.
http://www.skarbowcy.pl/blaster/extarticle.php?show=article&article_id=24311
W ramach reformy administracji podatkowej i celnej planowane jest utworzenie jednolitej administracji skarbowej w ramach administracji rządowej, zajmującej się gromadzeniem dochodów budżetowych. Zmieniona struktura składałaby się z jednolitych - zarówno na poziomie lokalnym, jak i regionalnym - jednostek administracji skarbowej.
3. Reforma administracji podatkowej i celnej
3.1. Stan faktyczny
Obecnie administracja podatkowa i celna zajmująca się gromadzeniem dochodów budżetowych w ramach administracji rządowej posiada strukturę rozproszoną, skupioną w trzech niezależnie funkcjonujących pionach:
- administracja podatkowa: izby skarbowe (16 jednostek) oraz urzędy skarbowe (400 jednostek);
- Służba Celna: izby celne (16 jednostek), urzędy celne (45 jednostek, w tym 141 oddziałów celnych);
- kontrola skarbowa: urzędy kontroli skarbowej (16 jednostek) oraz oddziały zamiejscowe (8 jednostek).
Na szczeblu centralnym (Ministerstwo Finansów) istnieją także organy nadzorujące funkcjonowanie: Służby Celnej w postaci Szefa Służby Celnej oraz kontroli skarbowej w postaci Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej. Organy administracji podatkowej (urzędy i izby skarbowe) nie posiadają natomiast odrębnego organu nadzorującego ich funkcjonowanie, a rolę tę pełni *
Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów.
Każda z wymienionych służb (administracja podatkowa, Służba Celna oraz kontrola skarbowa) opracowuje także odrębne kierunki rozwoju, cele strategiczne oraz mierniki ich realizacji.
Podstawowe zasady funkcjonowania poszczególnych służb uregulowane są w następujących ustawach:
- z dnia 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej;
- z dnia 21 czerwca 1996 r. o urzędach i izbach skarbowych;
- z dnia 10 lipca 2015 r. o administracji podatkowej (przepisy tej ustawy częściowo weszły w życie w dniach 1 września 2015 r. oraz 1 stycznia 2016 r.);
- z dnia 27 sierpnia 2009 r. o Służbie Celnej.
Rozproszenie i powielanie niektórych zadań związanych z procesem poboru należności podatkowych i celnych w ramach poszczególnych służb (np. kontrola prawidłowości realizacji obowiązków podatkowych i celnych) powoduje, iż nie jest możliwe ich realizowanie w sposób spójny i jednolity, a zarazem z optymalnym wykorzystaniem dostępnej kadry oraz zasobów organizacyjnych i finansowych.
Z powodu wskazanych powyżej słabości administracji podatkowej, koszty administracyjne poboru podatków w Polsce kształtują się na zbyt wysokim poziomie (1,6% w roku 2013) w porównaniu z innymi państwami o rozwiniętej gospodarce rynkowej (przykładowo 0,85% w Irlandii oraz 0,67% w Hiszpanii).
3.2. Stan docelowy
W ramach reformy administracji podatkowej i celnej planowane jest utworzenie jednolitej administracji skarbowej w ramach administracji rządowej, zajmującej się gromadzeniem dochodów budżetowych. Zmieniona struktura składałaby się z jednolitych - zarówno na poziomie lokalnym, jak i regionalnym - jednostek administracji skarbowej.
Krajowa Administracja Skarbowa byłaby odpowiedzialna za realizację wszystkich zadań związanych z poborem należności podatkowych i celnych, począwszy od procesu rejestracji podmiotów, poprzez obsługę deklaracji i innych dokumentów podatkowych i celnych, kontrolę prawidłowości realizacji obowiązków podatkowych, rozliczanie wpłat i ich dystrybucję, aż do stosowania środków przymusowego dochodzenia powstałych zaległości.
Podział poszczególnych zadań na poziomie lokalnym dokonywany byłby poprzez specjalizację poszczególnych jednostek i ustalanie właściwości miejscowej odpowiadającej rodzajowi tych zadań, potrzebom klientów administracji, ale także kierując się zasadą gospodarności i celowości.
Jednolite jednostki administracji skarbowej na poziomie regionalnym zapewniałyby odpowiednią organizację pracy, zapewnienie zasobów finansowych oraz majątkowych, a przede wszystkim dobór odpowiednio wyszkolonej kadry, odpowiedniej do ilości i rodzaju realizowanych procesów.
Na poziomie centralnym jednostki regionalne i lokalne Krajowej Administracji Skarbowej podlegałyby Szefowi KAS, występującemu jako jeden z organów tej administracji, ale zarazem realizującemu funkcje nadzorcze i kontrolne w stosunku do podległych struktur.
W pierwszym okresie od momentu utworzenia Krajowa Administracja Skarbowa funkcjonowałaby w oparciu o obecne zasoby majątkowe i infrastrukturę informatyczną jednostek administracji podatkowej, Służby Celnej oraz kontroli skarbowej. Niemniej jednak stopniowo nastąpiłoby dopasowanie tych zasobów i infrastruktury do zmienionej struktury regionalnej i lokalnej tych administracji w oparciu o zadania realizowane przez Krajową Administrację Skarbową.
Głównymi celami projektowanych zmian będzie:
- zdecydowane ograniczenie skali oszustw podatkowych;
- zwiększenie skuteczności poboru należności podatkowych i celnych;
- zwiększenie poziomu dobrowolności wypełniania obowiązków podatkowych;
- zapewnienie obsługi klienta na wysokim poziomie;
- obniżenie kosztów funkcjonowania administracji skarbowej w relacji do poziomu uzyskiwanych dochodów budżetowych;
- rozwój profesjonalnej kadry.
Podstawowe cele, jakie powinny być osiągnięte dzięki powołaniu Krajowej Administracji Skarbowej wynikają zarówno z oczekiwań podatników, jak i wewnętrznych potrzeb resortu finansów. Mogą być one widziane w czterech perspektywach wg. metodyki BSC (Balanced Scorecard):
Perspektywa klienta;
- Stworzenie jednolitego i spójnego modelu obsługi podatnika, w pełnym zakresie usług - niezależnie od rodzaju daniny publicznej pobieranej przez resort finansów;
- Pełne wdrożenie usługowego podejścia do podatnika, z zastosowaniem nowoczesnych, zintegrowanych narzędzi informacyjnych;
- Ograniczenie obciążeń administracyjnych i kosztów podatnika.
- Zwiększenie poziomu dochodów budżetowych w wyniku dobrowolnego regulowania zobowiązań podatkowych (voluntary compliance), przy zachowaniu stosowania kontroli opartej o analizę ryzyka;
- Lepsze wykorzystanie kluczowych kompetencji już posiadanych przez istniejące obecnie służby oraz ich koncentracja, w celu optymalnego zarządzania zasobami;
- Doprecyzowanie roli politycznej Ministra Finansów oraz roli wykonawczej KAS.
- Realizacja elementów docelowej Strategii Ministerstwa Finansów oraz przygotowanie nowej strategii rozwoju KAS w miejsce sektorowych strategii SC, AP i KS;
- Wzmocnienie sprawności istniejących służb skarbowych, umożliwiające realizację nowych zadań publicznych.
Perspektywa finansowa
- Zwiększenie efektywności poboru poprzez ograniczanie kosztów obsługi procesów podstawowych i pomocniczych;
- Obniżenie kosztów po stronie podatnika;
- Zwiększenie przychodów w wyniku ograniczania luki podatkowej.
Zakłada się, że w wyniku konsolidacji zarówno procesów związanych z poborem należności podatkowych i celnych, jak i procesów pomocniczych (kadrowo-budżetowo-majątkowych), nastąpiłoby zmniejszenie zatrudnienia w Krajowej Administracji Skarbowej o około 10-15% w stosunku do stanu obecnego.
Dalsze korzyści będą wynikały z możliwości bardziej elastycznego zarządzania kadrami oraz zasobami finansowymi i rzeczowymi, a także ukierunkowania aktywności wszystkich struktur Krajowej Administracji Skarbowej na realizację zadań priorytetowych, służących interesom jej interesariuszy, tj. Ministra Finansów, przedsiębiorców oraz innych podatników.
Konsolidacja procesów kontroli podatkowej, celnej i skarbowej, podobnie jak egzekucji administracyjnej w ramach jednej organizacji będą skutkowały natomiast zwiększeniem skuteczności i efektywności w zwalczaniu oszustw podatkowych i odzyskiwaniu zaległości podatkowych i celnych, głównie poprzez lepsze wykorzystanie dostępnych danych o podatniku i jego majątku i szybsze reagowanie na ryzyko działania na szkodę Skarbu Państwa.
3.5. Odniesienie do innych krajów
Państwa członkowskich UE, OECD, z uwagi na swoją autonomię, w różny sposób zorganizowały funkcjonowanie swoich administracji skarbowych. W wielu krajach, administracja podatkowa połączona jest z administracją celną.
Rozwiązania podobne do proponowanego modelu Krajowej Administracji Skarbowej w zakresie połączonego poboru danin podatkowych i celnych funkcjonują w następujących krajach: Austrii, Belgii, Danii, Estonii, Hiszpanii, Holandii, Irlandii, Izraelu, Łotwie, Meksyku, Portugalii, Rumunii, Słowacji, Słowenii, Węgrzech, Wielkiej Brytanii. Praktyka ta jest też dość powszechna w państwach Ameryki Południowej i Afryki[SUP][SUP][1][/SUP][/SUP].
Przyczyn takiego zabiegu można upatrywać m.in. w chęci uzyskania większych korzyści skali (np. zasobów ludzkich, funkcji IT).
3.6. Rekomendacje zewnętrzne
Zagadnienie integracji administracji celnej i podatkowej jest przedmiotem zainteresowania wielu światowych organizacji, m.in. Banku Światowego, Międzynarodowego Funduszu Monetarnego czy OECD.
Badania Banku Światowego w odniesieniu do zjawiska integracji administracji celnej i podatkowej w poszczególnych państwach wykazały, że w kilku przypadkach brak współpracy między administracją celną a podatkową doprowadził do zmniejszonej efektywności w pobieraniu przychodów. Chęć zwiększenia wydajności i skuteczności administracji celnej i podatkowej stała się podstawowym celem takich „fuzji" już na początku 1980 roku[SUP][SUP][2][/SUP][/SUP].
W styczniu 2015 r. w swoim raporcie „Administracja Podatkowa - Wyzwania Modernizacyjne i Priorytety Strategiczne", poświęconym sytuacji administracji podatkowej w Polsce, Międzynarodowy Fundusz Walutowy, Departament ds. Podatkowych, wskazywał natomiast na strukturalną słabość tej administracji i konieczność głębszej reformy instytucjonalnej, w tym utworzenia własnych specjalistycznych jednostek dochodzeniowych, których kadra jest przeszkolona, wyposażona i uprawniona do podjęcia postępowania w przypadku poważnych przypadków nadużyć i unikania podatków (np. oszustwa typu "karuzelowego").
3.7. Zmiany legislacyjne
Wdrożenie Krajowej Administracji Skarbowej nastąpiłoby w drodze ustawowej poprzez przygotowanie nowego aktu prawnego. Jego wejście w życie planowane jest na 1 stycznia 2017 r. W tym samym czasie nastąpiłoby dostosowanie istniejących aktów prawnych (w szczególności tych wymienionych w pkt 3.1) do nowych regulacji.
Wraz ze zmianami o charakterze organizacyjnym, wprowadzone byłyby równolegle nowe regulacje ustawowe modyfikujące i usprawniające procesy realizowane przez organy KAS (w szczególności w zakresie kontroli prawidłowości realizacji obowiązków podatkowych i celnych oraz procesu dochodzenia powstałych z tego tytułu należności).
- Informatyzacja
Dążenie do świadczenia coraz efektywniejszych usług wychodzi naprzeciw oczekiwaniom interesariuszy resortu finansów (obywateli/przedsiębiorców/instytucji publicznych), wpisuje się również w strategiczne kierunki rozwoju nakreślone dla polskiej i europejskiej administracji. Rozwój i doskonalenie świadczonych usług jest wspierane przez zmiany, które zostały zapoczątkowane w samym resorcie finansów - w szczególności w zakresie zaprojektowania i budowy zintegrowanego systemu informacyjnego resortu finansów oraz w zakresie opisania, ujednolicenia i optymalizacji procesów biznesowych.
Dalsze zwiększanie puli usług publicznych dostępnych drogą elektroniczną dla społeczeństwa oraz zapewnienie niezbędnej infrastruktury dla efektywnego świadczenia tych usług, ze względu na wielkość przedsięwzięć i zapewnienie odpowiednich środków finansowych na ich realizację, będzie możliwe dzięki uzyskaniu środków finansowych w nowej perspektywie finansowej 2014-2020 w ramach Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa. W nowej perspektywie finansowej UE w ramach POPC Ministerstwo Finansów planuje uruchomić projekty infrastrukturalne i biznesowe stanowiące spójną i logiczną kontynuację dotychczas realizowanych projektów POIG. Zakładany rezultat tych projektów oraz uzyskaną cyfrową synergią działań projektowych pozostałych resortów i instytucji umożliwią stworzenie spójnego i zintegrowanego Systemu Informacyjnego Państwa.
4.1 Projekty o charakterze biznesowym
W ramach Ministerstwa Finansów planowane są do realizacji następujące projekty o charakterze
biznesowym dostarczające e-usługi publiczne:
1) Rozwój katalogu usług cyfrowych dla klientów Administracji Podatkowej i Kontroli Skarbowej w zakresie centralizacji obsługi podatków CIT i VAT oraz obsługi Jednolitego Pliku Kontrolnego (CVP)
Celem głównym projektu jest ułatwienie wypełniania obowiązków podatkowych w zakresie podatków CIT i VAT, zmniejszenie uciążliwości kontroli podatkowych oraz zwiększenie efektywności systemu poboru podatków.
Przedmiotem projektu CVP jest rozwój istniejących i rozszerzenie katalogu e-usług świadczonych przez:
- -administrację podatkową w zakresie centralizacji obsługi podatku CIT (podatek dochodowy od osób prawnych) i podatku VAT (podatek od towarów i usług),
- kontrolę skarbową i administrację podatkową w zakresie procedur związanych z wykorzystaniem JPK (Jednolitego Pliku Kontrolnego).
Projekt ma się przyczynić do ujednolicenia sposobów obsługi obywateli i firm, uporządkowanie i poszerzenie dostępność danych z rejestrów państwowych, odciążyć podmioty i obsługujących ich urzędników od części żmudnych i powtarzalnych czynności.
Główne e-Usługi tworzone lub rozwijane w ramach projektu:
- zintegrowana obsługa VAT,
- zintegrowana obsługa CIT,
- elektroniczne czynności kontrolne z użyciem JPK,
- zintegrowana obsługa klienta (ZOK).
- efektywniejsza administracja podatkowa,
- transparentny i dostępny 7/24 urząd,
- poprawa konkurencyjności podmiotów gospodarczych,
- większa swoboda prowadzenia działalności gospodarczej.
2) Platforma Usług Elektronicznych Służby Celnej (TUESC)
Celem projektu usprawnienie realizowanych przez klientów Służby Celnej procesów (m. in. odprawy granicznej, eksportu, importu oraz obrotu wyrobami akcyzowymi) i poszerzenie zakresu spraw, które będą oni mogli załatwić w drodze elektronicznej.
PUESC ma usprawnić realizowane przez klientów Służby Celnej (SC) procesy związane z obrotem towarowym i odprawą graniczną. Pozwoli on poszerzyć zakres spraw, które klienci SC będą mogli załatwić w drodze elektronicznej. W ramach projektu zostaną zbudowane, uruchomione i wdrożone nowe e-usługi lub zmodyfikowane i rozwinięte funkcjonalnie te już istniejące. Główne działania projektu PUESC będą koncentrowały się na zaprojektowaniu, budowie i wdrożeniu 11 e-usług .
Główne e-Usługi tworzone lub rozwijane w ramach projektu:
- Cyfrowa Granica - sprawna obsługa klienta na przejściach granicznych z wykorzystaniem mechanizmów automatycznych i elektronicznej wymiany danych,
- pojedyncze okno w obrocie towarowym z zagranicą - usługa polegająca na zapewnieniu mechanizmów wymiany i reużywalności danych pomiędzy SC a Partnerami oraz klientami wraz z koordynacją wspólnych kontroli w celu przyspieszenia obsługi klienta,
- sprawna e-odprawa zgodnie z UKC - usługa umożliwiająca klientowi realizację odprawy celnej zgodnie z nowymi zasadami wynikającymi z przepisów rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 952/2013 z dnia 9 października 2013 r.- UKC.
- e-banderole - usługa polegająca na elektronicznej obsłudze klienta w zakresie procesów nabywania i rozliczania znaków akcyzy.
Główne korzyści:
- usprawnienie i skrócenie procesu odprawy granicznej dzięki m.in. elektronicznej awizacji przybycia, samoobsłudze i automatyzacji,
- wdrożenie rozwiązań optymalizujących elektroniczne przetwarzanie dokumentów i płatności dotyczących obrotu gospodarczego w celu zmniejszenia obciążeń i ograniczeń administracyjnych,
- automatyzacja wymiany danych między klientami i partnerami a Służbą Celną w ramach procesów obsługi klienta, w szczególności procesach odprawy granicznej,
- optymalizacja kosztów, wzrost efektywności działania Służby Celnej dzięki dostępowi do danych elektronicznych,
- podniesienie poziomu dojrzałości świadczonych i dostarczanie nowych e-usług.
4.2 Projekt o charakterze infrastrukturalnym
W Ministerstwie Finansów planowany jest również do realizacji projekt infrastrukturalny dostarczający niezbędne środowisko technologiczne umożliwiające wdrożenie i świadczenie e-usług resortu finansów, które zostaną dostarczone m.in. w ramach ww. projektów o charakterze biznesowym.
Chmura Obliczeniowa Resortu Finansów (HARF)
Celem głównym i istotą projektu HARF jest zapewnienie usług infrastrukturalnych w modelu prywatnej chmury obliczeniowej w zakresie infrastruktury, jako usługi (laaS - Infrastructure as a Service); platformy, jako usługi (PaaS - Platform as a Service) oraz oprogramowania, jako usługi (SaaS
- Software as a Service) dla e-usług resortu finansów, w szczególności w ramach nowych projektów planowanych do realizacji w latach 2014-2020 (CVP, PUESC) oraz sprawnego i wygodnego dostępu do zasobów infrastruktury teleinformatycznej, informacji a także aplikacji niezbędnych do realizacji procesów wewnętrznych, w tym czynności administracyjnych i prac biurowych pracowników resortu finansów. Ponadto zapewnienie usługi kolokacji w CPD MF dla działania pilotażowego Państwowej Chmury Obliczeniowej (PCO).
HARF ma wspierać realizację procesów biznesowych Ministerstwa Finansów z obszarów ceł, podatków i finansów publicznych.
HARF ma również dostarczać usługi infrastrukturalne do budowy bezpiecznych i wydajnych e-usług resortu finansów, zwiększających dostęp do informacji dla obywateli i przedsiębiorców.
Główne produkty projektu:
- rozbudowa systemu transmisji danych resortu finansów, prywatnej chmury obliczeniowej resortu,
- budowa, reorganizacja i centralizacja narzędzi informatycznych, rozbudowy systemu bezpieczeństwa usług,
- rozbudowa resortowej szyny usług.
Główne korzyści:
- efektywne wykorzystanie infrastruktury technicznej poprzez zastosowanie wirtualizacji dającej możliwość dynamicznej relokacji zasobów serwerów i pamięci masowych w zależności od bieżących potrzeb określonych aplikacji,
- większa dostępność infrastruktury dla rosnącego popytu na usługi elektroniczne resortu finansów
i cyfryzacja kolejnych jego usług bez potrzeby dokonywania każdorazowej nowej dedykowanej inwestycji w infrastrukturę,
- redundancja zasobów serwerowych przez zastosowanie klastrowania, co znacząco podniesie ciągłość działania, poziom dostępności i bezpieczeństwa systemów IT,
- szybsze niż obecnie dostarczanie kolejnych e-usług przez uruchamianie kolejnych systemów na istniejącej infrastrukturze chmury,
- stopniowa eliminacja istniejących obecnie rozwiązań silosowych wykonanych w starszych technologiach i przenoszenie ich do nowoczesnej architektury chmury obliczeniowej,
- możliwość rozliczania poszczególnych grup użytkowników za rzeczywiście wykorzystywane zasoby,
- jednorodne zarządzanie infrastrukturą teleinformatyczną,
- oszczędności kosztów zakupu i eksploatacji przez likwidację nadmiarowości infrastruktury indywidualnej dla poszczególnych systemów IT,
- optymalizacja zasobów kadrowych administrujących w sposób ciągły infrastrukturą przez optymalizację zatrudnienia oraz kosztów szkolenia,
- możliwość świadczenia usług dla innych systemów administracji rządowej szczególnie w sytuacjach kryzysowych i wymagających gwałtownego zapotrzebowania na przetwarzanie danych.
4.3 Pozostałe działania
W ramach zainicjowanej reformy administracji skarbowej i celnej - planowane utworzenie Krajowej Administracji Skarbowej (KAS), realizowane są istotne działania po stronie służb informatycznych resortu finansów zogniskowane wokół dwóch zasadniczych obszarów zadań: dostosowanie systemów informatycznych do nowych struktur i procesów KAS oraz powiązany z tym działaniem proces konsolidacji i centralizacji rozwiązań U resortu finansów, funkcjonujących aktualnie w rozproszonej strukturze jednostek resortu finansów w trzech niezależnych pionach funkcjonalnych: administracji podatkowej, służby celnej i kontroli skarbowej.
Ponadto w najbliższym czasie realizowane będą inne inicjatywy, istotne z punktu widzenia naprawy dochodów podatkowych państwa.
Priorytetowym działaniem jest utworzenie systemu umożliwiającego dostarczanie informacji służących podejmowaniu działań kontrolnych przez odpowiednie jednostki Administracji Podatkowej i Kontroli Skarbowej, mających na celu ograniczenia nienależnych zwrotów VAT (w szczególności w zakresie tzw. „karuzel" vatowskich ) oraz nierzetelnego deklarowania podstawy opodatkowania i kwot podatku VAT.
Biorąc pod uwagę krótki termin dostarczenia rozwiązania tj. 1 lipca 2016 r. oraz wyniki przeprowadzonej analizy rekomendowane jest wykorzystanie przygotowywanego do wdrożenia rozwiązania w zakresie zarządzania ryzykiem i wykrywania nadużyć w zakresie nieuzasadnionego zwrotu podatku VAT z wykorzystaniem „Jednolitego Pliku Kontrolnego" (JPK) oraz systemu analizy ryzyka ZISAR.
W związku z powyższym planowana jest rozbudowa systemu analizy ryzyka ZISAR o specjalistyczne moduły „antyfraudowe" z dostosowaniem wbudowanym algorytmów o autorskie rozwiązania resortu finansów. Zakłada się gromadzenie danych z JPK w odrębnym nowoutworzonym repozytorium lub w istniejącej resortowej hurtowni danych.
4.4. Podsumowanie
Resort finansów nie posiada obecnie jednolitego i spójnego systemu informacyjnego. Dotychczas w ramach resortu finansów rozwijane były rozwiązania wyspowe (silosowe), tj. systemy informacyjne zogniskowane wokół głównych domen biznesowych resortu finansów (Administracja Podatkowa, Służba Celna, Budżet Państwa), które nie są wystandaryzowane i w pełni interoperacyjne. Mając na uwadze konieczność dalszego rozwoju portfela usług elektronicznych świadczonych przez resort finansów m.in. w ramach projektów POPC oraz związaną z ww. działaniem koniecznością zwiększenia potencjału operacyjnego i organizacyjnego resortu finansów, niezbędne jest przeprowadzenie działań integracyjnych w ramach istniejących systemów informacyjnych, których finalnym produktem będzie zintegrowany system informacyjny resortu finansów (ZSIRF).
Budowa zintegrowanego systemu informacyjnego resortu finansów przyniesie korzyści obejmujące w szczególności:
- z perspektywy społeczeństwa:
- ograniczenie czasu i kosztu interakcji z administracją,
- łatwiejszy dostęp do spójnej informacji,
- większa elastyczność w wyborze sposobu kontaktu z resortem finansów;
- z perspektywy resortu finansów:
- wyższy poziom interoperacyjności,
- wyższa jakość informacji zarządczej,
- większa efektywność wykorzystania posiadanych danych,
- większa efektywność wykorzystania posiadanych zasobów ludzkich i finansowych,
- większa elastyczność organizacyjna i sprawność działania,
- wzrost świadomości społecznej na temat kluczowych obszarów działań resortu finansów.
http://www.skarbowcy.pl/blaster/extarticle.php?show=article&article_id=24311