Działania w gospodarce i finansach
wicepremier, minister finansów prof. Zyty Gilowskiej
w I półroczu 2007 r.
I. Obecna fazą. procesów wzrostu gospodarczego wymaga pilnego wzmocnienia
instytucjonalnego. Bez takiego wzmocnienia nie będzie możliwa skuteczna i racjonalna polityka
gospodarcza oraz nie zostaną w pełni wykorzystane szansę płynące z naszego członkostwa
w Unii Europejskiej. Konieczna w państwie demokratycznym jawność i przejrzystość działania
stanowi najsilniejszy oręż w walce z korupcją i marnotrawstwem. Zmiany muszą objąć
praktycznie wszystkie instytucje finansowane wyłącznie lub głównie ze środków publicznych.
W szczególności niezbędna jest likwidacja tych sposobów gospodarowania, które zakorzeniły się
w Polsce jeszcze w latach pięćdziesiątych i nienaruszone trwają drugą dekadę istnienia
Rzeczypospolitej. Najwyższy czas na pozbycie się reliktów głębokiego socjalizmu oraz usunięcie
wielu innych, na ogół dobrze znanych przyczyn patologii w gospodarowaniu środkami
publicznymi. Konieczne jest przekształcenie naszych finansów publicznych w sektor
nowocześnie zorganizowany, sprawny i oszczędny. Sektor starannie zarządzany i bacznie
kontrolowany przez obywateli.
II. W 2006 r. przeciętne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw przekroczyło kwotę 1000
USD, zaś tempo wzrostu PKB 5,7%, w tym w IV kwartale 6,3%. Znakomitej dynamice
inwestycji (w 2006 r. ok. 16,5%) towarzyszy wysoka dynamika zatrudnienia (spadek stopy
bezrobocia z 17,6 % na początku ub. r. do niespełna 15% w grudniu ub. r.) oraz rekordowo niska
inflacja, (średnioroczna stopa inflacji w 2006 r. wyniosła zaledwie 1%). Także wykonanie
budżetu państwa w 2006 r. prezentuje się wyjątkowo dobrze. Uzyskane dochody okazały się
o prawie 2,7 mld zł wyższe od prognozowanych w ustawie budżetowej na 2006 r., zaś
zrealizowane wydatki były niższe od dopuszczonych ustawą limitów o prawie 2.9 mld zł.
Nastąpiło więc znaczące zacieśnienie dyscypliny wydatków publicznych, co w warunkach
wysokiego wzrostu gospodarczego oznacza bardzo istotne zmniejszenie rozmiarów deficytu
budżetu państwa. Finanse publiczne znajdują się w kondycji pozwalającej na podjęcie
radykalnych działań reformatorskich. Ich skutkiem będzie zmniejszenie tempa wzrostu
państwowego długu publicznego oraz zwiększenie zdolności państwa do sprostania wysiłkowi
modernizacyjnemu, koniecznemu w ramach Perspektywy Finansowej 2007-2013.
III. Organizacja sektora finansów publicznych
Projekty zmian prawnych zostaną skierowane do Sejmu nie później niż w pierwszej połowie maja 2007 r. Zmiany obejmą następujące zagadnienia:
• Zakres sektora finansów publicznych - dostosowanie ważne dla rachunku deficytu sektora
i długu publicznego zgodnego z klasyfikacją ESA 95 (nowy zakres przedmiotowy obejmie
między innymi wprowadzenie do sektora niektórych funduszy obsługiwanych przez BGK
oraz usunięcie z sektora jednostek badawczo rozwojowych) w celu eliminacji obecnego
prowadzenia podwójnych rachunków - oddzielnie na użytek krajowy (ustawa budżetowa,
strategia zarządzania długiem publicznym) i oddzielnie na potrzeby konwergencji fiskalnej
w ramach UE (aktualizacje Programu Konwergencji, notyfikacje fiskalne).
• Podmiotowa konsolidacja sektora finansów publicznych - likwidacja następujących form
gospodarowania: wszystkich zakładów budżetowych, wszystkich gospodarstw
pomocniczych, wszystkich samorządowych funduszy celowych, wszystkich wojewódzkich
funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej, części agencji rządowych i części
funduszy celowych usytuowanych centralnie.
• Organizacyjna konsolidacja sektora finansów publicznych - przekształcenie Krajowego
Funduszu Drogowego i Narodowego Funduszu Zdrowia w państwowe fundusze celowe,
przekształcenie części agencji i funduszy celowych w jednostki budżetowe (np. ZUS
i KRUS), wprowadzenie nowej formy organizacyjno-prawnej dla wybranych dziedzin
aktywności państwa wraz z ustawowymi zasadami, warunkami i procedurami
obowiązującymi w tworzeniu instytucji o takim statusie.
• Konsolidacja aparatu podatkowego i służby celnej - przekształcenie terytorialnych struktur
podatkowo- celnych w jednolicie zorganizowaną sieć terytorialnego aparatu skarbowego.•
Funkcjonalna konsolidacja sektora rządowego - trwałe powiązanie planów finansowych
wszystkich jednostek sektora rządowego z ustawą budżetową.
• Nadanie zadaniowego charakteru głównym etapom procedury budżetowej (projektowanie
budżetu państwa, układ załączników, uzasadnienie, informacje o budżecie zaprojektowanym,
uchwalonym i wykonanym) w podstawowych dziedzinach aktywności państwa:
bezpieczeństwo obywateli (główne statystyki przestępstw przeciw zdrowiu i mieniu),
bezpieczeństwo zdrowotne (umieralność niemowląt, przeciętne dalsze trwanie życia,
zachorowalność na choroby zakaźne), bezpieczeństwo drogowe (statystyki wypadków
drogowych jako miernik stanu dróg publicznych), rozbudowa infrastruktury drogowej
(program budowy dróg, obwodnic i autostrad), modernizacja obszarów wiejskich (zmiany
struktury agrarnej, statystyka dopłat bezpośrednich).
• Zmiana zasad tworzenia rezerw celowych, w tym wprowadzenie zakazu tworzenia rezerw
celowych na wydatki, których klasyfikacja jest znana w chwili tworzenia rezerwy.
• Wprowadzenie zamkniętego wykazu wydatków, do których można stosować przepisy
dotyczące wydatków niewygasąjących.
• Wprowadzenie audytu zewnętrznego wszystkich jednostek sektora rządowego
i samorządowego, wykonywanego przez NIK oraz regionalne izby obrachunkowe - audyt
coroczny, obligatoryjny połączony z procedurami zamknięć rachunków budżetowych.
IV. Zmniejszenie klina podatkowego
Projekt stosownej ustawy zostanie skierowany do Sejmu pod koniec I kwartału 2007 r. (zmiana powinna być uchwalona najpóźniej do 30 czerwca 2007 r.) - zmniejszenie z dniem 1 stycznia 2008 r. stawki składki rentowej o 3 pkt. proc. (z 13 pkt do 10 pkt) oraz zmniejszenie z dniem
1 stycznia 2009 r. stawki tej samej składki o kolejne 3 pkt. proc. (z 10 pkt do 7 pkt). Skutki finansowe tej dwuetapowej zmiany zostały uwzględnione w rachunkach dla perspektywy finansowej 2007-2009 i przesłane w grudniu ub. r. Komisji Europejskiej w „Programie Konwergencji - Aktualizacja 2006". W „Aktualizacji 2006" uwzględniono też finansowe skutki wejścia w życie z dniem 1 stycznia 2009 r. zmian w podatku dochodowym od osób fizycznych -likwidacji najwyższej stawki (40%), obniżki stawki najniższej (z 19% do 18%), podwyższenia jedynego progu (z niespełna 43 tys. zł do ponad 85 tys. zł). Polska uzyska pełną zgodność konwergencyjną z początkiem 2009 r., w którym deficyt sektora finansów publicznych według ESA95, tj. liczony bez OFE, wyniesie nie więcej niż 2,9 PKB. Równoczesne nastąpi zmniejszenie tzw. klina podatkowego o ponad 1/6 oraz zmniejszenie przeciętnego opodatkowania dochodów osób fizycznych o ok. 8 proc.
V. Finansowanie budowy dróg, obwodnic i autostrad
• Uzupełnienie zakresu operacyjnego wycenianych na 2007 r. prac w każdym z zadań
umieszczonych w nowym planie finansowo-rzeczowym do rozporządzenia RM na 2007 r.
0 następujące informacje: zakres zadań przewidzianych do wykonania w poprzednim planie
finansowym (w km oraz wartościowo) oraz przewidywane wykonanie zadań planu na 2006 r.
• Przekształcenie Krajowego Funduszu Drogowego w państwowy fundusz celowy z dniem
1 stycznia 2008 r.
• Objęcie w 2007 r. Krajowego Funduszu Drogowego ścisłym monitoringiem do czasu
przekształcenia - alternatywnym rozwiązaniem jest postawienie dotychczasowego KFD
w stan likwidacji.
• Pilna nowelizacja ustawy o autostradach płatnych i KFD — dotycząca przede wszystkim treści
norm i delegacji zawartych w rozdziale 6 tej ustawy oraz zmiana treści porozumienia
zawartego w 2004 r. między Ministrem Infrastruktury i Prezesem BGK.
• Podmiotowe oraz funkcjonalne rozdzielnie zadań bieżących (utrzymanie i konserwacja dróg)
od zadań inwestycyjnych (modernizacja, budowa, rozbudowa dróg) w całym systemie
drogowym państwa.
VI. Podatki
• Nowelizacja ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług. Projekt ustawy w
tym zakresie znajduje się obecnie w Parlamencie.
• Opracowanie definicji „budownictwa społecznego", która umożliwi stosowanie stawki VAT
w wysokości 7% po dniu 31 grudnia 2007r. na budownictwo mieszkaniowe; prace w tym
przedmiocie prowadzone są w porozumieniu z Ministerstwem Budownictwa.
• Uregulowanie zasad opodatkowania akcyzą energii elektrycznej zgodnie z wymogami prawa
Unii Europejskiej.
• Usprawnienie systemu poboru podatku akcyzowego poprzez wprowadzenie zmian pod kątem
potrzeb obrotu gospodarczego i skutecznego funkcjonowania systemu podatku akcyzowego
w oparciu o postulaty środowisk gospodarczych oraz doświadczenia zebrane na gruncie
funkcjonowania obecnej ustawy.