Zaległy urlop wypoczynkowy nie w całości do końca marca?
Jeżeli pracownik nie wykorzysta całego przysługującego mu urlopu w danym roku kalendarzowym, powinien wykorzystać cały zaległy urlop najpóźniej do końca pierwszego kwartału następnego roku kalendarzowego. Zgodnie ze stanowiskiem GIP nie dotyczy to jednak niewykorzystanych dni urlopu na żądanie, z których można skorzystać w późniejszym terminie.
1. Gdy pracownik nie chce iść na urlop
Pracodawcy, którzy nie chcą się narazić na grzywnę za nieudzielenie urlopu w ustawowym terminie, powinni wysłać pracownika na urlop najpóźniej do końca marca.
Zdarza się, że pracownicy nie chcą wykorzystywać zaległych dniu urlopu w pierwszych miesiącach nowego roku, zostawiając dni wolne na okres wakacyjny. Co do zasady do zaległego urlopu należy stosować ogólne reguły udzielania urlopów, w tym art. 163 § 1 KP, zgodnie z którym pracodawca bierze pod uwagę wniosek urlopowy pracownika, choć nie jest on dla niego wiążący. Oznacza to, że nie można skierować pracownika jednostronnie na urlop i kwestia terminu urlopu powinna być ustalona przez obie strony.
Jedyną sytuacją, w której pracodawca może wprost zastosować przymusowy urlop wypoczynkowy (bieżący jak i zaległy) jest okres wypowiedzenia umowy o pracę. Stanowisko to popiera Państwowa Inspekcja Pracy, która jest zdania, że zmuszenie podwładnego do urlopu wypoczynkowego narusza jego prawa i jest niedopuszczalne.
W sprawie tej odmiennie wypowiedział się Sąd Najwyższy, który w wyroku z 24.1.2006 r. (sygn. akt I PK 124/05) uznał, że pracodawca ma prawo zmusić pracownika w pierwszym kwartale nowego roku, by ten wziął zaległy urlop wypoczynkowy. Z orzeczenia tego wynika więc, że można wyznaczyć pracownikowi termin rozpoczęcia zaległego urlopu rozpocząć naliczanie okresu odpoczynku. Nie ma jednak gotowej procedury postępowania wobec opornych pracowników. Wydaje się jednak, że w przypadku, gdy pracownik nie będzie chciał wykorzystać zaległego urlopu wypoczynkowego i pojawi się w zakładzie w dniu, w którym urlop zaległy został mu udzielony, pracodawca może odsunąć pracownika od świadczenia pracy.
2. Pracodawca nie chce udzielić urlopu zaległego
W sytuacji, gdy pracodawca nie zgadza się na wykorzystanie urlopu zaległego, pracownikowi nie wolno samowolnie się na niego udać, informując jedynie przełożonego, że z tym dniem rozpoczął urlop. Jest to naruszenie obowiązków pracownika i może on zostać zwolniony dyscyplinarnie. Ale równocześnie taka sytuacja oznacza konsekwencje dla pracodawcy: pracownik może wypowiedzieć umowę i domagać się odszkodowania, a pracodawca za naruszenie praw pracownika może zostać ukarany grzywną.
3. Zaległy urlop "nie przepada"
Nawet gdy pracownik nie wykorzysta zaległego urlopu do końca I kwartału następnego roku, urlop ten nie przepada. Zgodnie bowiem z art. 291 KP prawo pracownika do urlopu wypoczynkowego przedawnia się z upływem 3 lat od dnia, w którym stało się wymagalne.
Rozpoczęcie biegu tego terminu następuje bądź z końcem roku kalendarzowego, za który urlop przysługuje (art. 161 KP), bądź najpóźniej z końcem pierwszego kwartału roku następnego, jeżeli urlop został przesunięty na ten rok z przyczyn leżących po stronie pracownika lub pracodawcy (art. 168 KP). Tak wynika z wyroku SN z 11.4.2001 r. (I PKN 367/00).
4. Stanowisko GIP: zaległy urlop na żądanie można wykorzystać później
Zgodnie z zeszłorocznym stanowiskiem Głównego Inspektoratu Pracy należy przypomnieć, że obowiązek udzielenia urlopu zaległego nie dotyczy czterech dni urlopu na żądanie. Jak stwierdzono w interpretacji uprawnienie do tego urlopu przysługuje bowiem na dany rok kalendarzowy i w razie niewykorzystania go przez pracownika nie przechodzi na rok następny. Ponieważ udzielenie 4 dni urlopu na żądanie pozostawione zostało poza inicjatywą pracodawcy i poza planem urlopów oraz porozumieniem w sprawie terminu wykorzystania urlopu dni urlopu na żądanie, które wraz z końcem roku tracą swój specyficzny charakter, to zdaniem GIP czterech niewykorzystanych dni urlopu na żądanie można udzielić później.
Przykład
Pracownica ma do wykorzystania 12 dni urlopu z 2008. Nie korzystała z urlopu na żądnie. Zgodnie z interpretacją GIP do końca marca pracodawca musi udzielić jej 8 dni urlopu. Pozostałe 4 dni, które nie są juz co prawda urlopem na żądanie, ale urlopem zwykłym może ona wykorzystać później (np. w okresie wakacyjnym)
Podstawa prawna:
na podstawie ustawy z 24.06.83r. o społecznej inspekcji pracy (Dz.U.Nr 35, poz.163) od dnia 22.04.2008r.działają w naszej IC:
