Miejscowość pobliska - różne definicje, różne uprawnienia
W ustawie z 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U. z 2005 r. Nr 31, poz. 266, z późn. zm.) regulującej obecnie różne prawa lokatorów nie znajdziemy nigdzie wzmianki o miejscowości pobliskiej.
Wcześniej jednak termin „miejscowość pobliska" pojawiał się w ustawie z 2 lipca 1994 r. o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych (Dz.U. z 1998 r. Nr 120, poz. 787, z późn. zm.) w związku z obowiązkami dostarczania najemcom w niektórych sytuacjach lokali zamiennych. Do czasu obowiązywania tej ustawy (która utraciła moc wraz z wejściem w życie ustawy o ochronie praw lokatorów...) lokal zamienny mógł być bowiem położony w tej samej miejscowości jak lokal dotychczasowy lub w miejscowości pobliskiej.
W świetle definicji lokalu zamiennego umieszczonej w art. 2 ust. 1 pkt 6 ustawy o ochronie praw lokatorów..., lokal zamienny może być położony jedynie w tej samej miejscowości, co lokal dotychczasowy.
Nie oznacza to jednak, że pojęcie „miejscowość pobliska" w ogóle zostało wyparte z systemu prawnego. Posługują się nim bowiem różne ustawy w związku z uprawnieniami różnych służb mundurowych.
Straż Graniczna
Miejscowość pobliska została zdefiniowana w art. 92 ust. 3 ustawy z 12 października 1990 r. o Straży Granicznej (Dz.U. z 2005 r. Nr 234, poz. 1997, z późn. zm.), zgodnie z którym, miejscowością taką jest „miejscowość, od której granic administracyjnych najkrótsza odległość drogą publiczną do granic administracyjnych miejscowości pełnienia służby nie przekracza 30 km.".
Definicję tę umieszczono w tej ustawie z tego powody, że - zgodnie z jej art. 92 ust. 1 - funkcjonariuszowi Straży Granicznej w służbie stałej przysługuje prawo do lokalu mieszkalnego w miejscowości, w której pełni służbę, lub w miejscowości pobliskiej, z uwzględnieniem liczby członków rodziny oraz ich uprawnień wynikających z przepisów odrębnych.
Państwowa Straż Pożarna
Takie same uprawnienia przyznano w art. 74 ust. 1 ustawy z 24 sierpnia 1991 r o Państwowej Straży Pożarnej (Dz.U. z 2009 r. Nr 12, poz. 68, z późn. zm.), gdzie jest mowa, że strażakowi mianowanemu na stałe przysługuje prawo do lokalu mieszkalnego w miejscowości, w której pełni służbę, lub w miejscowości pobliskiej, z uwzględnieniem liczby członków rodziny oraz ich uprawnień wynikających z przepisów odrębnych.
W związku z tym, w art. 74 ust. 3 tej ustawy zamieszczono definicję, zgodnie z którą: „Za miejscowość pobliską uważa się miejscowość, do której czas dojazdu publicznymi środkami transportu przewidziany w rozkładzie jazdy, łącznie z przesiadkami, nie przekracza w obie strony dwóch godzin, licząc od stacji (przystanku) najbliższej miejsca pełnienia służby do stacji (przystanku) najbliższej miejsca zamieszkania. Do czasu tego nie wlicza się dojazdu do i od stacji (przystanku) w obrębie miejscowości, z której strażak dojeżdża, oraz miejscowości, w której wykonuje obowiązki służbowe.".
Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej
W art. 1a pkt 7 ustawy z 22 czerwca 1995 r. o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2005 r. Nr 1, poz. 398, z późn. zm.) zdefiniowano miejscowość pobliską jako miejscowość, „do której najkrótszy czas dojazdu lądowym środkiem publicznego transportu zbiorowego nie przekracza zgodnie z rozkładem jazdy dwóch godzin, w obie strony łącznie z przesiadkami, licząc od stacji (przystanku) najbliższej miejsca pełnienia służby do stacji (przystanku) najbliższej miejsca zamieszkania".
Wprowadzenie definicji miejscowości pobliskiej do ww. ustawy związane jest z uprawnieniami żołnierzy służby stałej i zawodowych do zamieszkiwania w lokalach położonych w miejscu pełnie niania służby lub w miejscowościach pobliskich, o czym jest mowa m.in. w art. 24 i 25 tej ustawy.
Służba Więzienna
W art. 85 ust. 3 ustawy z 26 kwietnia 1996 r. o Służbie Więziennej (Dz.U. z 2002 r. Nr 207, poz. 1761, z późn. zm.) napisano, że: „Za miejscowość pobliską uważa się miejscowość, do której czas dojazdu publicznymi środkami transportu, przewidziany w rozkładzie jazdy, łącznie z przesiadkami, nie przekracza w obie strony dwóch godzin, licząc od stacji (przystanku) najbliższej miejsca pełnienia służby do stacji (przystanku) najbliżej miejsca zamieszkania. Do czasu tego nie wlicza się dojazdu do i od stacji (przystanku) w obrębie miejscowości, z której funkcjonariusz dojeżdża, oraz miejscowości, w której wykonuje obowiązki służbowe.".
W art. 85 ust. 1 tej ustawy przyznano bowiem funkcjonariuszowi Służby Więziennej w służbie stałej prawo do lokalu mieszkalnego w miejscowości, w której stale pełni służbę, lub w miejscowości pobliskiej, z uwzględnieniem członków rodziny określonych w art. 86 oraz ich uprawnień wynikających z przepisów odrębnych.
Służba Celna
Zgodnie z art. 93 ust. 2 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o Służbie Celnej (Dz.U. Nr 168, poz. 1323, z późn. zm.), „Miejscowością pobliską jest miejscowość, od której granic administracyjnych najkrótsza odległość drogą publiczną do granic administracyjnych miejscowości pełnienia służby nie przekracza 30 km.".
Umieszczenie tej definicji wiąże się z tym, że w art. 92 ust. 1 tej ustawy napisano, że przeniesienie funkcjonariusza do innej miejscowości, z której dojazd do miejsca zamieszkania jest znacznie utrudniony, wymaga zapewnienia funkcjonariuszowi odpowiednich warunków mieszkaniowych, z uwzględnieniem jego sytuacji rodzinnej. A w art. 93 ust. 1, że w przypadku, o którym mowa w art. 92 ust. 1, jeżeli zapewnienie funkcjonariuszowi odpowiednich warunków mieszkaniowych jest niemożliwe lub utrudnione oraz jeżeli on sam lub jego małżonek nie posiadają lokalu mieszkalnego w miejscu pełnienia służby lub w miejscowości pobliskiej, funkcjonariuszowi przysługuje zwrot udokumentowanych kosztów przeniesienia lub równoważnik pieniężny.
Jak widać
Jak widać, przytoczone przepisy dotyczące wojska i niektórych służb mundurowych nie są związane z lokalami zamiennymi, lecz z uprawnieniami służb i wojska do lokali mieszkalnych w miejscu pełnienia służby lub w miejscowości pobliskiej.
Tylko, że nawet jeśli uprawnienia są takie same lub prawie takie same (Straż Graniczna, Straż Pożarna, Służba Więzienna), to definicje miejscowości pobliskiej mogą być różne, co tym samym powoduje zróżnicowanie uprawnień poszczególnych służb. Można tez zauważyć, że niekiedy definicje miejscowości pobliskiej są takie same (Straż Graniczna, Służba Celna), a uprawnienia funkcjonariuszy różne. Albo, że nawet gdy poszczególne definicje przyjmują za podstawę definicji czas dojazdu nieprzekraczający w obie strony 2 godzin (Straż Pożarna, Służba Więzienna, Siły Zbrojne RP), to szczegóły tych definicji się różnią.
Dlaczego taka rozmaitość? Dokładnie nie wiadomo. W każdym razie nie ma na ten temat jakiejś „oficjalnej" wykładni. Wydaje się jedynie, że tego zróżnicowania doszło w wyniku umieszczenia przepisów dotyczących różnych służb w różnych (osobnych) ustawach, które następnie zmieniano w różnym czasie bez korelacji z innymi.
Jednak stan, jaki w wyniku tych zmian powstał wydaje w sposób nieuzasadniony różnicować sytuację i uprawnienia poszczególnych służb.
Andrzej Iwanicki
