Łatwiej zwolnić celnika
Danuta Frey 02-02-2008, ostatnia aktualizacja 02-02-2008 09:42
Paraliżowanie odpraw celnych, zwłaszcza gdy nasza wschodnia granica stała się granicą całej Unii Europejskiej, może być powodem zwolnienia celnika ze względu na dobro służby
autor zdjęcia: Jerzy Dudek
źródło: Fotorzepa
+zobacz więcejMimo że sprawa rozpatrywana przez Naczelny Sąd Administracyjny miała tylko pośredni związek z wydarzeniami na wschodniej granicy, wyrok może mieć duże znaczenie, gdy z winy celników wstrzymany jest ruch na przejściach granicznych. Wskazuje bowiem, że można ich zwolnić ze służby ze względu na jej dobro. Dotychczas przesłanka ta znajdowała się wprawdzie w ustawie o służbie celnej, ale nie była zdefiniowana. Naczelny Sąd Administracyjny wskazał, jak należy ją rozumieć.
Związki zawodowe celników domagają się natomiast całkowitego wykreślenia tego przepisu.
Ucieczka w chorobę
Zwalniając Waldemara S. ze względu na dobro służby, dyrektor Izby Celnej w Olsztynie powołał się na art. 26 pkt 11 ustawy z 1999 r. o służbie celnej. Funkcjonariusz, przeniesiony tu w 2005 r. z granicy zachodniej, zamiast pojawić się w pracy, nadsyłał zwolnienia lekarskie przerywane urlopami. Tak zebrało się 448 dni.
Na usprawiedliwienie miał tylko to, że alokacja celników po wejściu Polski do Unii Europejskiej została fatalnie przeprowadzona. Część w ogóle się nie stawiła, przedstawiając kolejne zwolnienia lekarskie. Etaty na wschodniej granicy były więc zajęte, ale celników nie było i konieczne się stało organizowanie zastępstw.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie oddalił skargę Waldemara S. Funkcjonariusz złożył skargę kasacyjną do NSA. Art. 26 pkt 11 nie może być stosowany jako wytrych – zarzucił. NSA uznał jednak skargę za nieuzasadnioną (sygn. I OSK 319/07). Pojęcie „dobro służby”, niezdefiniowane w ustawie, musi być skonkretyzowane w każdej indywidualnej sprawie – zastrzegł.
– Długotrwałe zwolnienia lekarskie przeplatane urlopami mogą kolidować z zadaniami i dobrem służby celnej – oceniła sędzia Jolanta Rajewska. – Uniemożliwia to przyjęcie nowych funkcjonariuszy i bardziej obciąża tych, którzy muszą zastępować nieobecnych.
– W dobro służby godzą zachowania korupcyjne, nieetyczne, naruszanie godności podróżnego, nieodpowiednie wykonywanie zadań – uważa Małgorzata Eisenberger-Blacharska z Izby Celnej w Przemyślu. – Przedłużające się i niemające uzasadnienia zwolnienia lekarskie mogą zdezorganizować odprawy. Celnikom zastępującym nieobecnych przysługują bowiem nadgodziny, za które odbierają wolne dni. A wtedy wydłuża się czas odpraw i kolejki na granicy.
Związki chcą negocjować
Ale podczas ostatnich negocjacji celników z rządem związki zawodowe zażądały, żeby w ustawie o służbie celnej uchylić nie tylko najbardziej atakowane art. 25 ust. 1 pkt 8a i 8b nakazujące zwolnienie ze służby w razie tymczasowego aresztowania bądź wniesienia do sądu aktu oskarżenia.
– W uzgodnionym stanowisku, przedstawionym rządowi 30 stycznia przez związki działające w służbie celnej, domagamy się również wykreślenia art. 26 pkt 11 i 12 umożliwiających zwolnienie ze względu na dobro służby oraz z powodu utraty zaufania – mówi Alicja Tokarz, przewodnicząca Związku Zawodowego Pracowników Izby Celnej w Przemyślu.
– Punkt 11 jest tak ogólnikowy, że można pod dobro służby podciągnąć każdy pretekst. To samo dotyczy braku zaufania. Obecnie czekamy na odpowiedź strony rządowej. Na razie dostaliśmy zapewnienie, że przy nowelizacji ustawy o służbie celnej pkt 8a i 8b zostaną uchylone. Nie ma natomiast reakcji na postulaty dotyczące art. 26 pkt 11 i 12.
Projekt już w Internecie
Projekt nowelizacji ustawy o służbie celnej został już opublikowany w Internecie.
– Przewiduje uchylenie pkt 8a i 8b art. 25 ust. 1. To rezultat poprzednich rozmów, w których nie było mowy o art. 26 pkt 11 i 12 – potwierdza Maria Hiż z Ministerstwa Finansów. – Droga do dalszych negocjacji pozostaje jednak otwarta. I po to m.in. ogłoszono ten projekt, aby można go było poddać szerokim konsultacjom.
prof. Krzysztof Rączka, Uniwersytet Warszawski
Nie widzę specjalnego powodu do uchylenia przepisów ustawy o służbie celnej, które przewidują, że można zwolnić funkcjonariusza celnego, gdy przemawia za tym dobro służby. Podobnie nieostre określenia znajdują się również w innych przepisach dotyczących służb mundurowych. Ustawy o Służbie Więziennej oraz o policji przewidują możliwość rozwiązania stosunku służbowego, jeżeli przemawia za tym ważny interes służby. NSA trafnie jednak zwrócił uwagę, że pojęcie dobra służby musi być w każdym wypadku zindywidualizowane. Nie wystarczy powołać się ogólnie na dobro służby czy utratę zaufania. Musi to być konkretna przyczyna, z powodu której może ucierpieć dobro służby lub władza służbowa utraciła zaufanie. Decyzje takie podlegają kontroli sądu administracyjnego.
