Obiecałem sobie, że jeśli IC złoży powództwo do sądu o zapłatę przez byłych funkcjonariuszy celnych pieniędzy za mundur, którego okres zużywalności nie upłynął to sprawa trafi zarówno do Trybunału Konstytucyjnego jak też na forum.
Sprawa ma duże znaczenia dla naszych kolegów, którzy w przeciągu ostatnich lat zwolnili się ze służby i zapłacili na rzecz izby pieniążki za mundury.
Z izbowej praktyki sprawa ze zwrotem kasy za mundury wygląda tak, że jeśli ktoś się zwalnia ze służby, IC oblicza mu ile kasy musi zwrócić za mundur strasząc, że jeśli tego nie zrobi to nikt mu nie odda karty obiegowej (tylko po co komu karta obiegowa?). Jeśli jednak ktoś tym straszeniem się nie złamie to LG wysyła mu pisemko w którym wzywa do zapłaty pod rygorem postępowania sądowego. I na tym etapie wiele spraw się kończy. Jednak znalazły się osoby, które odmówiły zapłaty i sprawa trafiła do sądu.
Przed sądem zostały zakwestionowane przepisy §12 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 kwietnia 2006 r. w sprawie umundurowania funkcjonariuszy celnych ( Dz. U. Nr 77, poz. 543 ) co do ich zgodności z art. z art. 92 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i z art. 40 ust 3 ustawy z dnia 24 lipca 1999 r. o Służbie Celnej (Dz.U. z 2004 r., nr 156, poz. 1641 ze zm.)
Jeśli Trybunał uzna, że w/w przepisy są zgodne (a to jest wręcz niemożliwe) to trudno, natomiast jeśli orzeknie o ich niezgodności to nie dość, że nie trzeba będzie płacić kasy za pobrane mundury ale każdy były funkcjonariusz zwalniający się w przeciągu ostatnich 10 lat będzie mógł zażądać od izby zwrotu kasy tytułem nienależnego świadczenia (art. 410 KC)
Nie będę się rozpisywał i zacytuje fragmenty postanowienia sądu:
„Kwestionowany §12 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 kwietnia 2006 r. w sprawie umundurowania funkcjonariuszy celnych ( Dz.U. Nr 77 poz. 543 ) wskazuje, że w przypadku zwolnienia ze służby albo przekształcenia stosunku służbowego na podstawie ustawy o Służbie Celnej przed upływem okresu używalności składników umundurowania, funkcjonariusz zatrzymuje te składniki na własność, za zwrotem ich równowartości. Równowartość danego składnika ustalona w rozporządzeniu odpowiada wartości tego składnika za okres od dnia zwolnienia ze służby do dnia upływu okresu używalności danego składnika i jest obliczona na podstawie tabel kalkulacyjnych stanowiących załącznik do rozporządzenia. Samo rozporządzenie wydane jest zaś na mocy upoważnienia zawartego w art. 40 ust. 3 ustawy z dnia 24 lipca 1999 r. o Służbie Celnej ( Dz.U. z 2004 r., nr 156, poz. 1641 ze zm. ). Przepis ten wskazuje, że minister właściwy do spraw finansów publicznych określi, w drodze rozporządzenia szczegółowe zasady przydziału, okresy zużycia, wzory, kolory i normy umundurowania i oznaczeń stopni funkcjonariuszy celnych, szczegółowe zasady i sposób noszenia umundurowania i oznaczeń stopni, wysokość i warunki przyznawania równoważnika pieniężnego w zamian za umundurowanie oraz za okresowe czyszczenie munduru, wypadki, w jakich funkcjonariusze celni nie mają obowiązku pełnienia służby w umundurowaniu - biorąc pod uwagę ilość i rodzaje składników umundurowania oraz okres używalności tych składników. Natomiast przepis ten zdaniem Sądu nie zawiera żadnych zapisów umożliwiających uregulowanie przez ministra w drodze rozporządzenia kwestii zwrotu przez funkcjonariusza celnego równowartości umundurowania w przypadku zakończenia służby przed upływem okresu używalności tego umundurowania.
„Zgodnie z art. 92 ust. 1 Konstytucji RP rozporządzenia są wydawane przez organy wskazane w Konstytucji na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania, a upoważnienie to powinno określać organ właściwy do wydania rozporządzenia i zakres spraw przekazanych do uregulowania oraz wytyczne dotyczące treści aktu. Jak wskazuje utrwalone orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego ( np. wyroki z dnia 26.10.1999 r., K 12/99, OTK 1999/6/120; z dnia 9.11.1999 r., K 28/98, OTK 1999/7/156, z dnia 12.07.2007, U 7/06, OTK-A 2007/7/76 ) upoważnienie do wydania rozporządzenia musi mieć charakter szczegółowy w zakresie podmiotowym (wskazywać organ właściwy do wydania rozporządzenia), przedmiotowym (określać zakres spraw przekazanych do uregulowania) i treściowym (określać wytyczne dotyczące treści aktu). We wskazanych powyżej orzeczeniach Trybunał Konstytucyjny przyjął również, że wytyczne dotyczące treści aktu muszą wyznaczać kierunki rozwiązań, które maja być przyjęte w rozporządzeniu, zaś upoważnienie do wydania rozporządzenia w danej sprawie musi być wyraźne i szczegółowe. Kompetencji do wydania rozporządzenia w danej sprawie nie można domniemywać, nie można też odkodowywać jej w drodze wykładni celowościowej. Brak stanowiska ustawodawcy w jakiejś sprawie należy interpretować jako nieudzielenie w danym zakresie kompetencji prawodawczej.”
„Zdaniem Sądu przy wskazanej powyżej treści art. 92 ust. ł Konstytucji RP upoważnienie do wydania rozporządzenia zawarte w art. 40 ust. 3 ustawy o Służbie Celnej nie było ukształtowane w sposób, który umożliwiałby zgodne z wzorcami konstytucyjnymi wydanie przez ministra finansów rozporządzenia dotyczącego kwestii obowiązku zwrotu przez funkcjonariuszy celnych równowartości przyznanych im składników umundurowania. Kwestia ta w ogóle nie została bowiem wymieniona w art. 40 ust. 3 ustawy o Służbie Celnej jako podlegająca uregulowaniu w drodze rozporządzenia. Nie można bowiem w szczególności uznać, by upoważnienie do ustalenia szczegółowych zasad przydziału umundurowania, ola-esówjego zużycia, było jednocześnie upoważnieniem do regulowania kwestii zwrotu kosztów tego umundurowania w poszczególnych wypadkach. Czym innym jest kwestia zasad przyznawania danych przedmiotów służących pracy, a czym innym kwestia obowiązków finansowych byłych funkcjonariuszy celnych w związku z zakończeniem przez nich służby. Unaocznieniem standardów przyjętych w ustawodawstwie w podobnych sytuacjach mogą być zapisy art. 70 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 6.04.1990 r. o Policji ( Dz. U. z 2007, nr 43, poz. 277 ze zm.) gdzie wyraźnie wskazuje się możliwość regulowania rozporządzeniem kwestii zwrotu równoważnika pieniężnego z umundurowanie, lub art. 65 ust. 4, 5 i ust. 9 ustawy z dnia 12.10.1990 r. o Straży Granicznej ( Dz. U. z 2002 r., nr 171, poz. 1399 ze zm. ) w których to przepisach odesłano do regulacji w rozporządzeniu kwestię zwrotu umundurowania lub jego równoważnika w przypadku odejścia ze służby przed upływem okresu zużycia elementów umundurowania. Podobnych zapisów brak zaś w ustawie o Służbie Celnej.
Zdaniem Sądu o niekonstytucyjności zakwestionowanego §12 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 kwietnia 2006 r. w sprawie umundurowania funkcjonariuszy celnych ( Dz.U. Nr 77, poz. 543 ) świadczy również brak w treści art. 40 ust. 3 ustawy o Służbie Celnej jakichkolwiek wytycznych dotyczących ustalanie zasad obciążania funkcjonariuszy celnych z tytułu przyznanego im umundurowania w razie zakończenia służby przez tych funkcjonariuszy przed zakończeniem ukresów używalności poszczególnych elementów umundurowania. Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego dopuszcza wprawdzie możliwość zawarcia wytycznych dotyczących aktu wykonawczego nie w samym przepisie zawierającym delegację do wydania tego aktu, a w innych przepisach wykonywanej ustawy, lecz sytuacja taka nie występuje w niniejszej sprawie. Przeciwnie, art. 40 ust. 2 ustawy o Służbie Celnej wskazuje, że funkcjonariusz celny umundurowanie otrzymuje bezpłatnie. Tym bardziej więc brak podstaw do uznania, że ustawa zawiera wytyczne umożliwiające wydanie aktu wykonawczego w którym zobowiązuje się funkcjonariusza celnego po zakończeniu służby do zatrzymania otrzymanego umundurowania, z jednoczesnym obowiązkiem zapłaty równoważnika wartości tego umundurowania.
Sprawa ma duże znaczenia dla naszych kolegów, którzy w przeciągu ostatnich lat zwolnili się ze służby i zapłacili na rzecz izby pieniążki za mundury.
Z izbowej praktyki sprawa ze zwrotem kasy za mundury wygląda tak, że jeśli ktoś się zwalnia ze służby, IC oblicza mu ile kasy musi zwrócić za mundur strasząc, że jeśli tego nie zrobi to nikt mu nie odda karty obiegowej (tylko po co komu karta obiegowa?). Jeśli jednak ktoś tym straszeniem się nie złamie to LG wysyła mu pisemko w którym wzywa do zapłaty pod rygorem postępowania sądowego. I na tym etapie wiele spraw się kończy. Jednak znalazły się osoby, które odmówiły zapłaty i sprawa trafiła do sądu.
Przed sądem zostały zakwestionowane przepisy §12 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 kwietnia 2006 r. w sprawie umundurowania funkcjonariuszy celnych ( Dz. U. Nr 77, poz. 543 ) co do ich zgodności z art. z art. 92 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i z art. 40 ust 3 ustawy z dnia 24 lipca 1999 r. o Służbie Celnej (Dz.U. z 2004 r., nr 156, poz. 1641 ze zm.)
Jeśli Trybunał uzna, że w/w przepisy są zgodne (a to jest wręcz niemożliwe) to trudno, natomiast jeśli orzeknie o ich niezgodności to nie dość, że nie trzeba będzie płacić kasy za pobrane mundury ale każdy były funkcjonariusz zwalniający się w przeciągu ostatnich 10 lat będzie mógł zażądać od izby zwrotu kasy tytułem nienależnego świadczenia (art. 410 KC)
Nie będę się rozpisywał i zacytuje fragmenty postanowienia sądu:
„Kwestionowany §12 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 kwietnia 2006 r. w sprawie umundurowania funkcjonariuszy celnych ( Dz.U. Nr 77 poz. 543 ) wskazuje, że w przypadku zwolnienia ze służby albo przekształcenia stosunku służbowego na podstawie ustawy o Służbie Celnej przed upływem okresu używalności składników umundurowania, funkcjonariusz zatrzymuje te składniki na własność, za zwrotem ich równowartości. Równowartość danego składnika ustalona w rozporządzeniu odpowiada wartości tego składnika za okres od dnia zwolnienia ze służby do dnia upływu okresu używalności danego składnika i jest obliczona na podstawie tabel kalkulacyjnych stanowiących załącznik do rozporządzenia. Samo rozporządzenie wydane jest zaś na mocy upoważnienia zawartego w art. 40 ust. 3 ustawy z dnia 24 lipca 1999 r. o Służbie Celnej ( Dz.U. z 2004 r., nr 156, poz. 1641 ze zm. ). Przepis ten wskazuje, że minister właściwy do spraw finansów publicznych określi, w drodze rozporządzenia szczegółowe zasady przydziału, okresy zużycia, wzory, kolory i normy umundurowania i oznaczeń stopni funkcjonariuszy celnych, szczegółowe zasady i sposób noszenia umundurowania i oznaczeń stopni, wysokość i warunki przyznawania równoważnika pieniężnego w zamian za umundurowanie oraz za okresowe czyszczenie munduru, wypadki, w jakich funkcjonariusze celni nie mają obowiązku pełnienia służby w umundurowaniu - biorąc pod uwagę ilość i rodzaje składników umundurowania oraz okres używalności tych składników. Natomiast przepis ten zdaniem Sądu nie zawiera żadnych zapisów umożliwiających uregulowanie przez ministra w drodze rozporządzenia kwestii zwrotu przez funkcjonariusza celnego równowartości umundurowania w przypadku zakończenia służby przed upływem okresu używalności tego umundurowania.
„Zgodnie z art. 92 ust. 1 Konstytucji RP rozporządzenia są wydawane przez organy wskazane w Konstytucji na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania, a upoważnienie to powinno określać organ właściwy do wydania rozporządzenia i zakres spraw przekazanych do uregulowania oraz wytyczne dotyczące treści aktu. Jak wskazuje utrwalone orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego ( np. wyroki z dnia 26.10.1999 r., K 12/99, OTK 1999/6/120; z dnia 9.11.1999 r., K 28/98, OTK 1999/7/156, z dnia 12.07.2007, U 7/06, OTK-A 2007/7/76 ) upoważnienie do wydania rozporządzenia musi mieć charakter szczegółowy w zakresie podmiotowym (wskazywać organ właściwy do wydania rozporządzenia), przedmiotowym (określać zakres spraw przekazanych do uregulowania) i treściowym (określać wytyczne dotyczące treści aktu). We wskazanych powyżej orzeczeniach Trybunał Konstytucyjny przyjął również, że wytyczne dotyczące treści aktu muszą wyznaczać kierunki rozwiązań, które maja być przyjęte w rozporządzeniu, zaś upoważnienie do wydania rozporządzenia w danej sprawie musi być wyraźne i szczegółowe. Kompetencji do wydania rozporządzenia w danej sprawie nie można domniemywać, nie można też odkodowywać jej w drodze wykładni celowościowej. Brak stanowiska ustawodawcy w jakiejś sprawie należy interpretować jako nieudzielenie w danym zakresie kompetencji prawodawczej.”
„Zdaniem Sądu przy wskazanej powyżej treści art. 92 ust. ł Konstytucji RP upoważnienie do wydania rozporządzenia zawarte w art. 40 ust. 3 ustawy o Służbie Celnej nie było ukształtowane w sposób, który umożliwiałby zgodne z wzorcami konstytucyjnymi wydanie przez ministra finansów rozporządzenia dotyczącego kwestii obowiązku zwrotu przez funkcjonariuszy celnych równowartości przyznanych im składników umundurowania. Kwestia ta w ogóle nie została bowiem wymieniona w art. 40 ust. 3 ustawy o Służbie Celnej jako podlegająca uregulowaniu w drodze rozporządzenia. Nie można bowiem w szczególności uznać, by upoważnienie do ustalenia szczegółowych zasad przydziału umundurowania, ola-esówjego zużycia, było jednocześnie upoważnieniem do regulowania kwestii zwrotu kosztów tego umundurowania w poszczególnych wypadkach. Czym innym jest kwestia zasad przyznawania danych przedmiotów służących pracy, a czym innym kwestia obowiązków finansowych byłych funkcjonariuszy celnych w związku z zakończeniem przez nich służby. Unaocznieniem standardów przyjętych w ustawodawstwie w podobnych sytuacjach mogą być zapisy art. 70 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 6.04.1990 r. o Policji ( Dz. U. z 2007, nr 43, poz. 277 ze zm.) gdzie wyraźnie wskazuje się możliwość regulowania rozporządzeniem kwestii zwrotu równoważnika pieniężnego z umundurowanie, lub art. 65 ust. 4, 5 i ust. 9 ustawy z dnia 12.10.1990 r. o Straży Granicznej ( Dz. U. z 2002 r., nr 171, poz. 1399 ze zm. ) w których to przepisach odesłano do regulacji w rozporządzeniu kwestię zwrotu umundurowania lub jego równoważnika w przypadku odejścia ze służby przed upływem okresu zużycia elementów umundurowania. Podobnych zapisów brak zaś w ustawie o Służbie Celnej.
Zdaniem Sądu o niekonstytucyjności zakwestionowanego §12 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 kwietnia 2006 r. w sprawie umundurowania funkcjonariuszy celnych ( Dz.U. Nr 77, poz. 543 ) świadczy również brak w treści art. 40 ust. 3 ustawy o Służbie Celnej jakichkolwiek wytycznych dotyczących ustalanie zasad obciążania funkcjonariuszy celnych z tytułu przyznanego im umundurowania w razie zakończenia służby przez tych funkcjonariuszy przed zakończeniem ukresów używalności poszczególnych elementów umundurowania. Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego dopuszcza wprawdzie możliwość zawarcia wytycznych dotyczących aktu wykonawczego nie w samym przepisie zawierającym delegację do wydania tego aktu, a w innych przepisach wykonywanej ustawy, lecz sytuacja taka nie występuje w niniejszej sprawie. Przeciwnie, art. 40 ust. 2 ustawy o Służbie Celnej wskazuje, że funkcjonariusz celny umundurowanie otrzymuje bezpłatnie. Tym bardziej więc brak podstaw do uznania, że ustawa zawiera wytyczne umożliwiające wydanie aktu wykonawczego w którym zobowiązuje się funkcjonariusza celnego po zakończeniu służby do zatrzymania otrzymanego umundurowania, z jednoczesnym obowiązkiem zapłaty równoważnika wartości tego umundurowania.